Kanalizacja

Obecnie gospodarstwa w gminie Nędza, ze względu na brak sieci kanalizacyjnej, korzystają z tzw. szamb albo przydomowych oczyszczalni ścieków. W wielu przypadkach szamba są już stare i nieszczelne.  

Nieszczelność zbiornika grozi zanieczyszczeniem bakteriologicznym i chemicznym gleby oraz wody. Większość bakterii chorobotwórczych, które wraz ze ściekami przedostają się do gleby i wód podziemnych, jest w stanie przeżyć w tych środowiskach ok. 3 miesięcy, stanowiąc zagrożenie bakteriologiczne.

W tym czasie są w stanie pokonać znaczne odległości i skazić teren znajdujący się daleko od miejsca wypływu zanieczyszczeń - np. w żwirze w ciągu trzech miesięcy ściek może przepłynąć ponad 3 km. Zanieczyszczenia chemiczne powodują skażenie terenu wokół domu, są wchłaniane przez rośliny, w tym także warzywa w ogródku.

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 1996 roku stanowi dla Gmin podstawę do tego, by wymagać od mieszkańców określonych czynności takich jak m. in. opróźnianie szamb. Najwyższa Izba Kontroli kontrolując ilość odprowadzanych ścieków, bierze pod uwagę ilość zużywanej wody i bada proporcje między jednym i drugim.

Każda gmina musi prowadzić ewidencję szamb w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania. Dlatego mieszkańcy są wzywani do przedstawienia dowodów płatności, by móc udokumentować częstotliwość opróżniania zbiorników.

Ewidencja ta pozwala wychwycić wszelkie nieprawidłowości, np. nieszczelne zbiorniki czy ich opróżnianie niezgodne z przepisami.- Takie działania wynikają zarówno z samych przepisów prawa, jak również są efektem oczekiwań mieszkańców, którzy zgłaszają do urzędu proceder nielegalnego opróżniania zbiorników. Skarżą się na zanieczyszczoną kanalizację deszczową i brzydki zapach - mówi wójt Anna Iskała.

Jeśli ktoś łamie przepisy, musi się przygotować na karę grzywny przewidzianej w ustawie.  
Właściwe odprowadzanie i oczyszczanie ścieków może zapewnić sieć kanalizacyjna. Jej budowa dla niewielkich gmin jak Nędza stanowi poważną część rocznego budżetu.

Ze względu na kosztowność przedsięwzięcia Gmina Nędza podzieliła je na kilka etapów. Pierwszy zakłada wybudowanie oczyszczalni ścieków w Ciechowicach oraz skanalizowanie dwóch z siedmiu sołectw (Ciechowic oraz większej części Nędzy). Etap I został podzielony na zadania.
Planowana do wybudowania długość sieci kanalizacji sanitarnej w I etapie to 33.158,85 m. 

Gmina Nędza złożyła wniosek o dofinansowanie inwestycji ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 w 2009 roku. Wniosek uzyskał 29,75 pkt., co stanowi 74,375% maksymalnej ilości punktów. Jednak z uwagi na ograniczoną dostępność środków finansowych projekt nie został zakwalifikowany do otrzymania dofinansowania w pierwszej kolejności i został przesunięty na listę rezerwową.

Kolejny wniosek o dofinansowanie tej inwestycji, ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2014 w ramach działania Podstawowe Usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej, został złożony na początku 2012 r. Zawarta umowa o pomoc finansową przyznawała gminie pomoc w wysokości 1.245.821,00 zł. Jednak warunkiem otrzymania środków było osiągnięcie efektu ekologicznego czyli faktycznego oczyszczania ścieków do czerwca 2015 r., co stało się niemożliwe przy braku możliwości pozyskania środków finansowych na budowę oczyszczalni ścieków.

Największym problemem stały się nowe zasady określenia wskaźnika zadłużenia gmin ujęte w art. 243 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych. Zgodnie z tymi zasadami każda gmina od 1 stycznia 2014 roku powinna spełniać tzw. indywidualny wskaźnik zadłużenia. Jednak po wprowadzeniu wymaganej kwoty pożyczki zadłużenie Gminy Nędza i spłata pożyczki okazały się zbyt duże w stosunku do dochodów gminy.

Realizacja inwestycji bez środków z zewnątrz będzie mocno utrudniona. Póki co, Gmina w ramach środków własnych realizuje kolejne odcinki sieci położonej najbliżej planowanej oczyszczalni ścieków.

W 2011 roku na budowę kanalizacji Gmina wydała 519.560,99 zł brutto, w 2012 roku - 220.396,27 zł brutto, w 2013 roku - 140.000,00 zł brutto, a w 2014 roku - 1.847.921,97 zł brutto.

Podane koszty wynikają z umów na wykonanie prac budowlanych, natomiast nie zawierają wyliczeń związanych z wydatkami na: koncepcję aglomeracji, umowy o prace projektowe, nadzory autorskie i inwestorskie, przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, dokumenty geodezyjne, koszty wykupu gruntów pod pompownie ścieków i sieć kanalizacji oraz związane z tym prace geodezyjne, oszacowania wartości, opłaty notarialne i sądowe.

Gmina Nędza ma zamiar ubiegać się o dofinansowanie do budowy kanalizacji z Regionalnego Programu Operacyjnego 2014-2020. Urząd zwrócił się do Związku Subregionu Zachodniego z siedzibą w Rybniku (instytucja koordynująca) o przyspieszenie terminu naboru wniosków o dofinansowanie. W odpowiedzi Dyrektor Biura Subregionu przyznał, że "idealnym stanem byłoby uruchomienie procedury naboru środków w działaniu 5.1 już w pierwszym kwartale 2016 roku, jednakże ze względu na prace nad aktualizacją KPOŚK (Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych) oraz procedurą jego przyjęcia, ogłoszenie naboru może być niewykonalne. W związku z tym sugerujemy samorządom zainteresowanym aplikowaniem o środki na inwestycje w sieć wod.-kan., aby tak planowały swoje działania, żeby ubiegać się o środki na początku trzeciego kwartału.".