Artykuł o zanieczyszczeniach powietrza

Podczas bardzo złej jakości powietrza pojawiają się komunikaty dotyczące „wystąpienia ryzyka przekroczenia poziomu informowania dla pyłu zawieszonego PM10” . Co to w zasadzie oznacza? Czym jest pył PM10 oraz pył PM2,5? Jakie skutki dla zdrowia może ze sobą nieść? Co wpływa na powstawanie smogu? Odpowiedzi na powyższe pytania znajdą państwo w artykule, który przygotowałem. Zapraszam do lektury .

 

Pył zawieszony, to cząstki które mają średnicę poniżej 10 mikrometrów i pozostają w powietrzu tworząc aerozol.

Aerozol atmosferyczny tzw. PM10 - to zbiór cząstek stałych zawieszonych w powietrzu atmosferycznym, których średnica nie jest większa niż 10 mikrometrów, czyli są to pyły z przedziału średnic (frakcji) od 0 do 10 mikrometrów.

Dla PM2,5 średnica cząstek jest mniejsza niż 2,5 mikrometra, czyli obejmują średnice od 0 do 2,5 mikrometrów. To oznacza, że pyły PM2,5 zawarte są w aerozolu PM10 i badania pokazują, że stanowią 80% przedziału PM10, to oznacza, że należy zwrócić szczególną uwagę na cząstki zawarte w przedziale PM2,5.

Dla porównania włos ludzki może mieć średnicę od 40-120 mikrometrów.

 

Dlaczego pył zawieszony jest niebezpieczny dla człowieka?

Aerozol PM10 - pyły o średnicach od 5 do 10 mikrometrów, wdychane przez człowieka zatrzymują się najczęściej
w  gardle, tchawicy czy też krtani, natomiast pyły poniżej 3 mikrometrów ze względu na to że są dużo drobniejsze mogą przeniknąć w głąb organizmu człowieka i osiadać na pęcherzykach płucnych (poniżej 1 mikrometra). Z pęcherzyków płucnych pył przenika do krwiobiegu człowieka - należy tutaj pamiętać, że podczas alarmu dotyczącego przekroczenia dla pyłu zawieszonego PM10, uwzględniony jest w nim również pył drobniejszy czyli pył PM2,5. Alarm smogowy dotyczący przekroczenia pyłu zawieszonego PM10 pojawia się, gdy stężenie pyłu na dowolnej stacji wyniesie ponad 100 mikrogram na m³.

Jakie skutki dla zdrowia może ze sobą nieść wdychanie pyłu zawieszonego PM10?

Jak już wiemy pył zawieszony PM10 to mieszanina zawieszonych w powietrzu cząstek, których średnica nie przekracza 10 mikrometrów. Jego szkodliwość wynika głównie z zawartości takich elementów jak benzo(a)piren, furany, dioksyny… jednym słowem rakotwórcze związki organiczne oraz wiele metali ciężkich.

 

Pył PM10 może być odpowiedzialny za:

-problemy z układem oddechowym (ataki kaszlu, świszczący oddech)

-pogorszenie stanu zdrowia u osób z astmą

-ostre zapalenie oskrzeli

 

 

Natomiast jakie skutki dla zdrowia może ze sobą nieść wdychanie pyłu zawieszonego PM2.5?

Ze względu na fakt, że pył ten ze względu na swój drobny rozmiar nie opuszcza dolnych dróg oddechowych i może przeniknąć do krwiobiegu, uznawany jest za najgroźniejszy dla człowieka.

Pył PM2,5 może być odpowiedzialny za:

-nasilenie astmy

- osłabienie czynności płuc

-zaburzenia rytmu serca

-miażdżycę

- nasilenie objawów dla chorób które są związane z układem krwionośnym oraz układem oddechowym

- niższą masę urodzeniową dziecka oraz problemy z oddychaniem, gdy było ono narażone na kontakt z pyłami w trakcie rozwoju płodowego

 

Co wpływa na wielkość oraz powstawanie sytuacji smogowej powszechnie określanej jako SMOG?

O wielkości smogu decydują trzy podstawowe czynniki:

• wielkość emisji zanieczyszczeń,
• warunki atmosferyczne,
• ukształtowanie terenu.

Wielkość emisji zanieczyszczeń jest zależna od bardzo dużej intensywności występowania niskich źródeł tzw. niskich emitorów, za które możemy uznać gospodarstwa domowe, różnego rodzaju przedsiębiorstwa oraz m.in. pojazdy samochodowe. Dystans rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń z niskich emitorów to około 0,5 - 1 km, ale wystąpienie najwyższych stężeń to dystans 60-80 m od emitora. Sytuacja ciągłego wprowadzania z wielu emitorów (np. kotłów węglowych) zanieczyszczeń na małym obszarze i ciągły wzrost liczby tych emitorów powoduje, że wzrasta stężenie zanieczyszczeń, które ma bardzo niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi. Stężenie zanieczyszczeń pyłowych to ilość cząstek stałych w m³ powietrza.

Ukształtowanie terenu również ma bardzo duży wpływ na rozprzestrzenianie zanieczyszczeń. Występowanie gmin oraz miast w nieckach czy też dolinach skutecznie ogranicza możliwość rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń – ukształtowanie terenu pełni barierę zmniejszającą zakres, w którym zanieczyszczenia mogą się rozprzestrzeniać.

Warstwa inwersyjna natomiast to niewidzialny „parasol” który powstaje w wyniku zmian temperatury w różnych warstwach powietrza. Temperatura powietrza w przyziemnej warstwie atmosfery, wraz ze wzrostem wysokości ulega obniżeniu. Czasami jednak dochodzi do sytuacji gdzie temperatura powietrza na pewnej wysokości zamiast maleć rośnie.  Dochodzi wtedy do występowania tzw. inwersji temperatur (wzrost temperatury wraz z wysokością) efektem czego jest zaleganie cieplejszego powietrza nad chłodnym powietrzem czego skutkiem jest powstanie tzw.  warstwy inwersyjnej, która niczym niewidzialna przykrywka powoduje „uwięzienie” zanieczyszczeń powietrza ,które nie mając możliwości rozprzestrzenienia się nagromadzają się - co skutkuje zwiększonym stężeniem zanieczyszczeń w strefie poniżej warstwy inwersyjnej.                       

 

                                            

Kiedy może powstać warstwa inwersyjna?

Warstwa inwersyjna może powstać w wyniku tzw. inwersji radiacyjnej. Jest ona spowodowana wypromieniowywaniem ciepła z powierzchni ziemi, czyli szybkim jej ochłodzeniu a tym samym ogrzaniu warstwy powietrza nad nią, warstwa ciepłego powietrza unosi się a pod nią pozostaje warstwa powietrza ochładzana przez ziemię. W ten sposób pojawia się na pewnej wysokości warstwa ciepłego powietrza blokująca warstwę, która znajduje się pod nią. Wyobraźmy sobie, że pomiędzy ziemią i tą ciepłą warstwa znajdzie się dużo pary wodnej, powietrze jest wilgotne to gdy będzie się ochładzało a od góry będzie je blokowało przed wymieszaniem ciepłe powietrze to pojawi się mgła, ponieważ para wodna zacznie się kondensować. Podobne zjawisko ma miejsce w wyższych warstwach troposfery i obserwujemy wtedy tworzenie chmur. A gdy w powietrzu znajdują się zanieczyszczenia, zaczynają kumulować się pod warstwą inwersyjną a dokładanie kolejnych porcji zanieczyszczeń przy długotrwałej niekorzystnej sytuacji meteorologicznej może być przyczyną wystąpienia sytuacji smogowej.

Gdzie można sprawdzać jakość powietrza oraz  przekroczenia dla pyłu zawieszonego PM2.5 oraz PM10 ?

Przede wszystkim na stronie internetowej  Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach można na bieżąco śledzić informacje dotyczące przekroczeń. W wypadku przekroczenia wartości PM10 lub PM2.5 pojawia się stosowny komunikat dotyczący złej jakości powietrza.

https://www.katowice.uw.gov.pl/wydzial/wydzial-bezpieczenstwa-i-zarzadzania-kryzysowego/komunikaty-i-ostrzezenia

 

Komunikaty dotyczące złej jakości powietrza zamieszczane są również na stronie Urzędu Gminy w Nędzy, w zakładce „Raporty o jakości powietrza”.

https://www.nedza.pl/urzad/raporty_o_jakosci_powietrza

 

Inną formą obserwowania zmian odnośnie jakości powietrza jest strona internetowa Airly, która posiada mapę wraz z usytuowanymi stacjami pomiarowymi – w poniższym przypadku czerwone kolory na punktach mapy przedstawiających stacje pomiarowe mówią nam o pogarszającej się jakości powietrza. 

https://airly.org/map/pl/

 

Powyższy artykuł powstał przy współpracy z Politechniką Śląską.