Nędza

Historia miejscowości Nędza

Dzisiaj jest to rozległa wieś położona nad rzeką Suminą, ale jeszcze do XVI wieku okoliczne lasy były „siedzibą niedźwiedzi i wilków”. W owych lasach wśród licznych rozlewisk Suminy i Rudy rosły sosny, jodły, dęby i brzozy. Istnieje legenda, która mówi o tym, jakoby książę raciborski, zabłądziwszy podczas polowania na grubego zwierza, ujrzał w lesie chatę ubogiego rybaka. Rybak miał ugościć zmęczonego księcia tym, co miał, czyli chlebem i wodą. Gdy książę opuszczał chatę westchnął i rzekł: „O nędzo, nędzo.” I stąd podobno wzięła się nazwa, powstałej obok chaty, wsi.

W pobliżu chaty gajowego w 1620 r. baron Hans Freiherr von Mettich urządził gorzelnię i założył osadę, zwaną Bogata Nędza (do końca XVII wieku określenie „bogata” oznaczało „pod opieką Boga”). W odległości 1/5 mili w kierunku północno-wschodnim założył drugą osadę, zwaną Mała Nędza. Osada się rozrastała i w końcu XIX wieku obejmowała 680 mórg ziemi, 38 mórg ogrodów, 140 mórg łąk i 80 mórg nieużytków.

Rozwój wsi związany był z budową linii kolejowych. Już w 1847 r. powstała linia z Koźla do Bogucina przez Nędzę i Racibórz, a w 1850 r. – odgałęzienie z Nędzy do Katowic przez Rybnik. Węzeł kolejowy w Nędzy uzupełniła w 1902 r. linia kolejki wąskotorowej z Trynku do Raciborza Płoni.

Od 1832 r. w Nędzy czynna była szkoła powszechna, a w 1939 r. Ernest Exner zbudował roszarnię lnu, zamkniętą dopiero kilka lat temu. W 1909 r. powołana została do życia Ochotnicza Straż Pożarna, która istnieje w Nędzy do dzisiaj.

Z roku na rok przybywało też mieszkańców wsi, w 1830 r. w Nędzy mieszkało 376 osób, w 1943 było ich już 2630, a obecnie wieś liczy około 3500 mieszkańców. Od 1973 r. jest siedzibą gminy.

Nazwa wsi zmieniała się wielokrotnie i przyjmowała formy Nendza, Nensa, od 1936 r. – Buchenau i od 1945 r. – Nędza. Życie mieszkańców Nędzy w drugiej połowie XIX w. opisał Aleksander Świętochowski w szkicu Klemens Boruta.