Rezerwat Przyrody "Łężczok"

Rezerwat Przyrody "Łężczok"

Dla miłośników przyrody wybudowano specjalną wiatę z której można obserwować ptaki, fot. Tomasz Szczansny

Więcej na: www.rudy-raciborskie.katowice.lasy.gov.pl

Rezerwat przyrody Łężczok położony jest w dolinie Odry, na zachód od wsi Babice, za torami linii kolejowej Kędzierzyn – Racibórz. Został utworzony w 1957 roku dla ochrony wielogatunkowego lasu łęgowego i pocysterskich stawów rybnych. Zajmuje powierzchnię 408 ha i należy do największych w Polsce.

Na terenie rezerwatu występuje pięć dobrze zachowanych zespołów leśnych:

• grad subkontynentalny, w którym występują drzewostany dębowo-grabowe z dużą domieszką lipy drobnolistnej. Właśnie w tym zespole występuje większość chronionych leśnych gatunków, m.in. lilia złotogłów, barwinek pospolity, bluszcz pospolity, marzanka wonna.

fot. Tomasz Szczansny

• łęg jesionowo-wiązowy, uważany za najlepiej zachowany i najbardziej charakterystyczny zespół rezerwatu i całego obszaru doliny Odry w tej części Śląska. Na ciężkich i wilgotnych glebach zachował się starodrzew z przewagą dębu szypułkowego, jesionu i klonu, oraz niewielką ilością lip, grabów i wiązów.
• olszowy łęg przypotokowy, występujący w kilku miejscach przy wschodniej granicy rezerwatu. W drzewostanie dominuje tu olsza czarna, z domieszką jesionu, dębu szypułkowego i świerka. W runie występują, obok gatunków łęgowych, takich jak np. czartawa leśna, niecierpek pospolity i inne, także gatunki olsowe i szuwarowe, a czasem również grądowe.
• ols porzeczkowy, zajmujący niewielkie obszary na północny wschód od stawów Salm Mały i Salm Duży. Na stale podmokłych siedliskach rośnie głównie olsza czarna, natomiast w runie występują, obok roślin typowych dla olsu, także bagienne gatunki traw i turzyc. Gatunkami charakterystycznymi dla olsu są m.in. porzeczka czarna, turzyca długokosa i karbieniec pospolity.
• kwaśna dąbrowa, która zachowała się na najbardziej ubogich i kwaśnych glebach. Rośnie tu głównie dąb szypułkowy i brzoza brodawkowana, z domieszką sosny pospolitej.

W rezerwacie żyją m.in. sarny, lisy, zające. Bytuje tu ponad 210 gatunków ptaków, z czego 121 lęgowych. Ocenia się, że pod względem liczby gatunków ptaków rezerwat zajmuje drugie miejsce w Polsce po Stawach Milickich. Szczególne miejsce w awifaunie rezerwatu mają gniazdujące tu ptaki wodno-błotne, co powoduje, że Łężczok został zaliczony do obszarów o szczególnym znaczeniu dla ptaków wodno-błotnych w Polsce.

fot. Tomasz Szczansny

Spotkać tu można bociana czarnego, kanię czarną, perkoza, trzmielojada, kormorana, orlika krzykliwego i gęś gęgawkę.

Dużą atrakcją rezerwatu są również występujące na jego terenie stawy: Salm Duży, Salm Mały, Babiczak, Tatusiak, Grabowiec, Ligotnik, Brzeziniak i Markowiak. Stawy te zostały założone do hodowli ryb przez rudzkich cystersów na przełomie XIV i XV wieku. Ich ogólna powierzchnia wynosi około 218 ha. Rosnąca tu roślinność wodna i nawodna należy do unikalnych w skali kraju. Wśród najciekawszych roślin wyróżniają się: kotewka orzech wodny, storczyk, strzałka wodna, salwinia pływająca, grzybień biały, grążel żółty.

Jedną z najcenniejszych wartości przyrodniczych rezerwatu są stare aleje nagroblowe powstałe co najmniej dwieście kilkadziesiąt lat temu. Są one miejscem życia wyjątkowo licznych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, w tym wielu chronionych. W alejach tych udokumentowano obecność kilkuset okazów drzew o wymiarach pomnikowych.

 Domek  myśliwski

Na terenie Łężczoka znajduje się też jeden z obiektów zabytkowych gminy, wpisany do rejestru zabytków. Jest nim dworek myśliwski, usytuowany pomiędzy stawami Ligotnik i Brzeziniak, w południowej części rezerwatu. Został zbudowany przez właściciela dóbr Babice około 1783 roku. Po wojnie mieściła się w nim gajówka, jednakże obecnie budynek stoi opuszczony i jest zdewastowany.

Przez teren rezerwatu przechodzą również dwa długodystansowe szlaki turystyczne: Szlak Husarii Polskiej z Będzina do Krzanowic, upamiętniający przemarsz wojsk króla Jana III Sobieskiego na Wiedeń oraz Szlak Polskich Szkół Mniejszościowych, przebiegający z Chałupek do Bierawy.

 Mapa obszaru Rezerwatu Przyrody Łężczok wzbogacona o nazwy stawów znajdujących się na terenie rezerwatu. Źródło- Zarządzenie nr 14 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 10 czerwca 2013r. w sprawie wyznaczenia szlaków ruchu pieszego oraz rowerowego w rezerwacie przyrody Łężczok.

Opracowano na podstawie materiałów Urzędu Gminy w Nędzy, publikacji: R. Respondowski, E. Wieczorek: Inwentaryzacja krajoznawcza województwa katowickiego. Zeszyt 15. Gmina Nędza, Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK. Katowice 1995 oraz pracy: J. Duda, W. Włoch, L. Trząski: Wstępne rozpoznanie warunków przyrodniczo-krajobrazowych gminy Nędzy, 1999.